Trong bối cảnh thị trường tài chính phát triển không ngừng, việc trả cổ tức bằng cổ phiếu của các công ty lớn đang ngày càng được nhiều nhà đầu tư quan tâm. Vậy chính xác thì chia cổ tức bằng cổ phiếu là gì? Cách thức hoạt động và thời gian chia cổ tức bằng cổ phiếu là gì? Lợi ích hạn chế và chiến lược đầu tư ra sao? Hãy cùng tìm hiểu!
Chia cổ tức bằng cổ phiếu là gì?
Chia cổ tức bằng cổ phiếu là hình thức chia một phần lợi nhuận của công ty cho các cổ đông dưới dạng phát hành thêm cổ phiếu thay vì trả bằng tiền mặt. Theo đó, các công ty cổ phần sẽ phát hành cổ phiếu mới dành cho cổ đông hiện hữu. Số lượng cổ phiếu mới được phát hành thêm sẽ tương đương với số cổ tức mà cổ đông được nhận.
Khác với chia cổ tức bằng tiền mặt (tức là cổ đông nhận số tiền cụ thể từ lợi nhuận công ty), chia cổ tức bằng cổ phiếu không tạo dòng tiền ngay, thay vào đó sẽ làm tăng số lượng cổ phiếu nhà đầu tư đang sở hữu.
Vậy tại sao các công ty lại chọn cách chia cổ tức bằng cổ phiếu? Có 2 lý do:
- Thứ nhất, việc này nhằm giữ lại dòng tiền cho các dự án đầu tư của công ty.
- Thứ hai, nó giúp thể hiện động thái tích cực từ ban lãnh đạo về tương lai phát triển của công ty.
Lợi ích khi nhận cổ tức bằng cổ phiếu
3 lợi ích chính khi nhận cổ tức bằng cổ phiếu có thể kể đến như:
- Tăng giá trị danh mục đầu tư
- Tiết kiệm chi phí thuế
- Tăng động lực nắm giữ cổ phiếu lâu dài cho nhà đầu tư
1. Tăng giá trị danh mục đầu tư
Khi nhận cổ tức bằng cổ phiếu, nhà đầu tư không nhận tiền mặt mà thay vào đó được cấp thêm cổ phiếu mới. Điều này đồng nghĩa với việc số lượng cổ phiếu bạn sở hữu tăng lên, từ đó mở rộng quy mô danh mục đầu tư mà không cần bỏ thêm vốn.
Ví dụ: Nếu bạn đang nắm giữ 1000 cổ phiếu của công ty A. Tháng 6 năm 2025, công ty A chia cổ tức 10% bằng cổ phiếu, từ đó bạn sẽ nhận thêm 100 cổ phiếu, nâng tổng số cổ phiếu của bạn lên 1100. Nếu giá cổ phiếu tăng trong tương lai, bạn sẽ hưởng lợi lớn hơn nhờ sở hữu nhiều cổ phiếu hơn ban đầu.
2. Tiết kiệm chi phí thuế
Ở nhiều quốc gia, việc trả cổ tức bằng cổ phiếu không bị đánh thuế ngay tại thời điểm nhận như cổ tức tiền mặt. Việc này giúp nhà đầu tư có thể trì hoãn nghĩa vụ thuế cho đến khi bán cổ phiếu, từ đó tối ưu hóa hiệu quả lợi nhuận sau thuế.
Ví dụ: Nếu bạn nhận 10 triệu đồng cổ tức bằng tiền mặt, bạn sẽ bị khấu trừ 5% thuế ngay lập tức (nghĩa là bạn mất 500.000 đồng). Trong khi đó, nếu nhận cổ tức bằng cổ phiếu, bạn sẽ không bị trừ khoản thuế này ngay và có thể hưởng lợi từ sự tăng giá cổ phiếu trước khi tính thuế sau này.
3. Tăng động lực nắm giữ cổ phiếu lâu dài
Các công ty chia cổ tức bằng cổ phiếu thường muốn giữ lại dòng tiền để tái đầu tư cho hoạt động kinh doanh. Điều này cho thấy họ đang trong giai đoạn tăng trưởng. Các nhà đầu tư có thể hiểu đây như một tín hiệu tích cực rằng ban lãnh đạo công ty rất tin tưởng vào triển vọng tương lai. Đồng thời, nhà đầu tư cũng có xu hướng giữ cổ phiếu lâu hơn để chờ đợi tiềm năng tăng giá, thay vì nhận tiền mặt rồi bán ra sớm.
Ví dụ: Công ty công nghệ B đang mở rộng thị phần và lựa chọn phương thức chia cổ tức bằng cổ phiếu để dành tiền đầu tư vào sản phẩm mới. Nhà đầu tư lúc này sẽ nhận được cổ phiếu thay vì tiền. Và nếu công ty phát triển tốt, giá trị cổ phiếu tăng mạnh trong tương lai sẽ mang lại lợi nhuận lớn hơn cho nhà đầu tư.
Hạn chế của việc chia cổ tức bằng cổ phiếu
1. Khả năng pha loãng cổ phiếu
Khi công ty phát hành thêm cổ phiếu để trả cổ tức thì tổng số cổ phiếu lưu hành trên thị trường sẽ tăng lên. Điều này dẫn đến hiện tượng “pha loãng”, tức là giá trị mỗi cổ phiếu có thể bị giảm do lợi nhuận và tài sản của công ty phải chia đều cho nhiều cổ phiếu hơn.
Ví dụ:
Nếu công ty XYZ có 1 triệu cổ phiếu đang lưu hành và chia cổ tức bằng cổ phiếu tỷ lệ 10%, thì sẽ cần phát hành thêm 100,000 cổ phiếu. Điều này làm tăng nguồn cung cổ phiếu, và nếu không có sự tăng trưởng tương ứng về lợi nhuận, giá cổ phiếu trên thị trường có xu hướng giảm.
2. Không tạo ra dòng tiền ngay lập tức
Cổ tức bằng cổ phiếu không tạo ra bất kỳ dòng tiền nào cho nhà đầu tư tại thời điểm nhận. Điều này có thể gây bất tiện cho những nhà đầu tư đang cần tiền mặt để sử dụng cho chi tiêu, đầu tư hoặc thanh toán các khoản nợ.
3. Doanh nghiệp có thể lạm dụng chia cổ phiếu
Một số doanh nghiệp chia cổ tức bằng cổ phiếu để tạo cảm giác công ty vẫn đang làm ăn tốt, chia cổ tức đều đặn, trong khi thực tế:
- Lợi nhuận không đủ chia
- Dòng tiền yếu
- Không có kế hoạch sử dụng vốn mới rõ ràng
Cổ phiếu bị pha loãng liên tục khiến giá giảm sau chia và khó phục hồi nếu hoạt động kinh doanh của công ty không cải thiện. Nhà đầu tư nắm giữ cổ phiếu dài hạn có thể bị mất giá trị đầu tư.
Ngoài ra, một số doanh nghiệp hoặc cổ đông lớn còn lợi dụng tâm lý “thích nhận thêm cổ phiếu miễn phí” của nhà đầu tư nhỏ lẻ để trục lợi, cụ thể:
- Doanh nghiệp công bố chia cổ tức bằng cổ phiếu với số lượng lớn, dẫn đến giá cổ phiếu tăng ngắn hạn, tạo cơ hội cho cổ đông lớn tranh thủ bán ra.
- Sau khi chia cổ tức xong, giá điều chỉnh giảm và không hồi phục, nhà đầu tư nhỏ lẻ bị “kẹt hàng”. Đây là hành vi khá phổ biến trên các cổ phiếu đầu cơ, ít sự minh bạch.
Cách thức hoạt động của chia cổ tức bằng cổ phiếu là gì?
1. Thời gian thông báo và trả cổ tức
Quá trình chia cổ tức bằng cổ phiếu bắt đầu bằng việc công ty công bố quyết định chia cổ tức tại Đại hội cổ đông hoặc thông qua Hội đồng quản trị. Sau đó, công ty sẽ công bố ngày chốt danh sách cổ đông, đây là mốc thời gian quan trọng xác định ai sẽ được nhận cổ tức.
Bạn phải mua và sở hữu cổ phiếu trước ngày giao dịch không hưởng quyền (gọi tắt là ngày GDKHQ) thì mới có tên trong danh sách và đủ điều kiện nhận cổ tức.
Sau đó, vào một ngày cụ thể (thường được công bố trước), công ty sẽ phân phối cổ phiếu bổ sung đến tài khoản chứng khoán của bạn.
Ví dụ: Công ty A thông báo ngày chốt quyền nhận cổ tức là 30/06/2025. Nếu bạn mua cổ phiếu trước ngày 28/06 (ngày giao dịch không hưởng quyền), bạn sẽ được nhận cổ tức. Đến khoảng giữa tháng 7 (hoặc lâu hơn tùy vào kế hoạch đã thông báo), lượng cổ phiếu mới sẽ được phân bổ vào tài khoản của bạn.
2. Tính toán tỷ lệ phân phối cổ tức
Tỷ lệ chia cổ tức bằng cổ phiếu thường được thể hiện dưới dạng phần trăm và được quyết định dựa trên 3 yếu tố:
- Lợi nhuận giữ lại
- Nhu cầu tăng vốn
- Chiến lược phát triển của công ty
Tỷ lệ phân phối cổ tức cho biết số lượng cổ phiếu mới mà nhà đầu tư sẽ nhận được dựa trên số cổ phiếu hiện tại đang sở hữu.
Ví dụ: Nếu bạn đang sở hữu 1000 cổ phiếu và công ty thông báo chia cổ tức 15% bằng cổ phiếu, thì bạn sẽ nhận thêm: 1000 x 15% = 150 cổ phiếu mới. Khi đó bạn sẽ có tổng cộng 1150 cổ phiếu.
Chiến lược đầu tư thông minh liên quan đến chia cổ tức bằng cổ phiếu
1. Nên hay không nên đầu tư vào công ty chia cổ tức bằng cổ phiếu?
Việc một công ty chia cổ tức bằng cổ phiếu không phải lúc nào cũng là dấu hiệu tích cực hay tiêu cực. Điều quan trọng là bạn cần đánh giá kỹ bối cảnh tài chính và chiến lược tăng trưởng của công ty để đưa ra quyết định đầu tư hợp lý.
Nếu công ty có nền tảng tài chính vững chắc, sử dụng hình thức chia cổ tức bằng cổ phiếu để tái đầu tư vào hoạt động sản xuất – kinh doanh, mở rộng thị trường hoặc phát triển sản phẩm, thì đây có thể là cơ hội đầu tư hấp dẫn trong dài hạn.
Ngược lại, nếu công ty chia cổ tức bằng cổ phiếu chỉ nhằm đối phó với áp lực chia lợi nhuận trong khi dòng tiền yếu, thì điều đó có thể là một dấu hiệu rủi ro.
2. Đánh giá công ty trước khi đầu tư
Trước khi quyết định mua cổ phiếu của một công ty sử dụng hình thức chia cổ tức bằng cổ phiếu, bạn nên phân tích các chỉ số tài chính và lịch sử hoạt động của doanh nghiệp:
- Tỷ lệ nợ trên vốn (Debt-to-Equity): Tỷ lệ nợ trên vốn thấp cho thấy công ty ít có rủi ro tài chính.
- Lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE): ROE cao chứng tỏ công ty sử dụng hiệu quả vốn để tạo ra lợi nhuận.
- Lịch sử chia cổ tức: Có xu hướng tăng và ổn định thể hiện sự cam kết với cổ đông.
- Tăng trưởng lợi nhuận và doanh thu: Càng ổn định, càng đáng tin cậy.
Case study thực tế về chia cổ tức bằng cổ phiếu
Dưới đây là case study về chia cổ tức bằng cổ phiếu của FPT năm 2021 trong bối cảnh FPT đang mở rộng mạnh mẽ về công nghệ và thị trường quốc tế. Việc chia cổ tức bằng cổ phiếu là một phần trong chiến lược giữ lại vốn để tái đầu tư, đồng thời vẫn duy trì quyền lợi cho cổ đông thông qua việc tăng số lượng cổ phiếu sở hữu.
Theo số liệu từ Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam, Công ty CP Tập đoàn FPT (mã FPT) chia cổ tức bằng cổ phiếu năm 2021 như sau:
- Tỷ lệ thực hiện chia cổ tức: 5:1 (nghĩa là cổ đông sở hữu 05 cổ phiếu sẽ được nhận thêm 01 cổ phiếu mới).
- Số lượng cổ phiếu phát hành: 182.839.182 cổ phiếu.
- Phương án làm tròn, phương án xử lý cổ phiếu lẻ: Số lượng cổ phiếu FPT mới phát hành sẽ được làm tròn xuống đến hàng đơn vị. Phần thập phân phát sinh (nếu có) sẽ bị hủy bỏ.
Chẳng hạn, tại ngày chốt danh sách, anh H. có 246 cổ phiếu của FPT thì sẽ được nhận thêm (246×1):5 = 49,2 cổ phiếu. Do làm tròn xuống đến hàng đơn vị nên anh H. chỉ nhận được 49 cổ phiếu mới, phần cổ phiếu lẻ (0,2 cổ phiếu) sẽ bị hủy bỏ.
Những câu hỏi thường gặp về chia cổ tức bằng cổ phiếu
Có nên đầu tư vào công ty chia cổ tức bằng cổ phiếu không?
Có thể đầu tư, nhưng không phải công ty nào chia cổ tức bằng cổ phiếu cũng là cơ hội tốt. Việc có nên đầu tư hay không thì bạn cần đánh giá kỹ bối cảnh tài chính và chiến lược tăng trưởng của công ty, chứ không nên chỉ nhìn vào hành động chia cổ tức bằng cổ phiếu.
Làm thế nào để theo dõi những công ty chia cổ tức bằng cổ phiếu?
Để theo dõi các công ty chia cổ tức bằng cổ phiếu một cách hiệu quả, bạn có thể sử dụng các nguồn dữ liệu chính thống như:
- Website Sở Giao Dịch Chứng Khoán (HOSE, HNX)
- Các nguồn tin tức tài chính: Vietstock.vn, NDH.vn, Stockbiz.vn, báo CafeF,…
- Các nền tảng giao dịch chứng khoán đều có thông tin về sự kiện doanh nghiệp: DNSE / SSI iBoard / TCInvest / VNDirect,…
Kết luận
Bài viết trên đã giải đáp chia cổ tức bằng cổ phiếu là gì, mang đến cơ hội và thách thức gì cho các nhà đầu tư. Việc nắm bắt cách thức hoạt động và thời điểm trả cổ tức bằng cổ phiếu sẽ giúp bạn giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa khả năng sinh lời trong dài hạn.
Những phân tích trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Quyết định đầu tư cuối cùng vẫn phụ thuộc vào mục tiêu, khẩu vị rủi ro và tình hình tài chính riêng của mỗi người.
Đừng quên theo dõi kênh Chungkhoan.com.vn để tiếp tục cập nhật những thông tin bổ ích về kinh tế, đầu tư và tài chính!
