Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức trên thị trường quốc tế khi các mức thuế đối ứng được đưa vào thi hành. Vấn đề này đang thu hút sự quan tâm đặc biệt từ cộng đồng kinh doanh xuất nhập khẩu và các nhà đầu tư khi đặt ra câu hỏi: Những ngành nào sẽ chịu ảnh hưởng khi Việt Nam áp thuế đối ứng? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp chi tiết cho bạn.
Hiểu nhanh về thuế đối ứng là gì?
Mới đây, chính phủ Mỹ đã công bố một loạt thuế quan mới, trong đó có việc áp mức thuế đối ứng lên đến 46% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam (Theo Báo thanh tra chính phủ). Khi Việt Nam phải chịu mức thuế đối ứng cao sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến các ngành xuất khẩu chủ lực. Doanh nghiệp có thể phải tìm thị trường thay thế hoặc điều chỉnh chuỗi cung ứng để giảm tác động.
Trước khi đào sâu vào những ngành sẽ bị ảnh hưởng bởi thuế đối ứng tăng cao, hãy cùng tìm hiểu thuế đối ứng là gì.
Hiểu biết cơ bản về thuế đối ứng
Thuế đối ứng là một loại thuế nhập khẩu do một quốc gia áp dụng đối với hàng hóa nhập khẩu từ một quốc gia khác nhằm mục đích đáp trả hoặc cân bằng lại chính sách thuế, trợ cấp hoặc các hình thức thương mại không công bằng từ một quốc gia khác. Điều này giúp bảo vệ lợi ích kinh tế quốc gia và tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh.
Về cơ bản thì bạn có thể hiểu đây là loại thuế quan có đi có lại, nghĩa là một quốc gia nhập khẩu áp dụng mức thuế tương ứng với mức thuế mà quốc gia xuất khẩu áp lên hàng hóa của mình.
Ví dụ: Nếu Nhật Bản áp thuế 30% lên hàng hóa từ Việt Nam, Việt Nam có thể áp thuế 30% lên hàng hóa từ Nhật Bản để đảm bảo sự công bằng trong thương mại quốc tế.
Các loại hàng hóa thường phải chịu mức thuế đối ứng là các sản phẩm xuất khẩu chủ lực hoặc những sản phẩm mà quốc gia đó có lợi thế cạnh tranh mạnh mẽ. Ví dụ ở Việt Nam, các mặt hàng như quần áo dệt may, thủy sản, đồ gỗ, đồ mây tre đan sẽ bị áp thuế đối ứng khi xuất khẩu sang quốc gia khác.
Case study điển hình về thuế đối ứng
Một trong những ví dụ điển hình nhất về thuế đối ứng là cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc vào năm 2018:
- Mỹ áp mức thuế 25% lên 50 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, bao gồm máy móc, linh kiện điện tử và thiết bị công nghệ.
- Trung Quốc có động thái đáp trả Mỹ bằng cách áp lại mức thuế từ 5% đến 25% lên 50 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ, bao gồm ô tô, đậu nành và các sản phẩm nông nghiệp khác.
Vậy những ngành nào bị ảnh hưởng khi Việt Nam bị áp thuế đối ứng? Hãy cùng tiếp tục tìm hiểu trong phần dưới đây!
Top những ngành có khả năng chịu ảnh hưởng khi Việt Nam bị áp thuế đối ứng
Ngành sản xuất và xuất khẩu
Các ngành sản xuất như dệt may, giày dép và chế biến thực phẩm là những ngành chịu ảnh hưởng nặng nề nhất khi bị áp thuế đối ứng.
Chẳng hạn, ngành dệt may – một trong những lĩnh vực xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức nếu các thị trường lớn như Mỹ và EU tăng thuế đối ứng nhằm bảo hộ sản phẩm nội địa của họ. Điều này không chỉ làm giảm sức cạnh tranh về giá của các sản phẩm dệt may Việt mà còn có thể khiến lượng đơn hàng sụt giảm đáng kể.
Theo Trung tâm WTO và Hội nhập – VCCI, trong năm 2023, kim ngạch xuất khẩu dệt may của Việt Nam đã đạt mức 40,3 tỷ USD, giảm 9.2% so với năm 2022. Mức thuế đối ứng mới có thể khiến giá sản phẩm dệt may tăng cao và tiếp tục giảm khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Lúc này, các nhà sản xuất Việt Nam sẽ phải đối mặt với các khoản chi phí tăng cao, từ đó khiến cho lợi nhuận giảm sút và khả năng đánh mất thị trường nếu không có những phương án điều chỉnh kịp thời.
Ngành nông nghiệp
Ngành nông nghiệp từ lâu đã đóng vai trò trụ cột trong nền kinh tế Việt Nam, với nhiều mặt hàng chủ lực như cà phê, cao su, hạt điều, gạo và thủy sản. Theo Bộ Công Thương, tính đến hết năm 2023, tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt gần 53 tỷ USD, trong đó riêng thủy sản chiếm khoảng 9 tỷ USD và nông sản chiếm 27 tỷ USD.
Tuy nhiên, khi các thị trường lớn như Mỹ áp thuế đối ứng nhằm bảo hộ hàng nội địa, các mặt hàng này có nguy cơ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Giá thành đội lên do thuế nhập khẩu cao khiến sản phẩm nông sản Việt Nam mất lợi thế cạnh tranh so với những đối thủ lớn trong ngành như Brazil, Ấn Độ hay Thái Lan.
Hệ quả là kim ngạch xuất khẩu có thể sụt giảm, kéo theo thu nhập của hàng triệu nông dân bị ảnh hưởng. Chẳng hạn, nếu cá tra Việt Nam lại tiếp tục bị Mỹ tăng thuế chống bán phá giá như trong quá khứ, giá xuất khẩu giảm khiến nhiều doanh nghiệp thu hẹp sản xuất, người nuôi cá rơi vào cảnh thua lỗ.
Đứng trước những thách thức này, chính phủ Việt Nam có thể thực hiện các biện pháp:
- Sớm triển khai các gói hỗ trợ tài chính trực tiếp cho nông dân, như trợ giá đầu vào, tín dụng ưu đãi hoặc hỗ trợ tạm trữ.
- Đẩy mạnh chuyển giao công nghệ và cải tiến kỹ thuật sản xuất để nâng cao chất lượng và đáp ứng tốt hơn các tiêu chuẩn quốc tế.
Ngành dịch vụ
Ngành dịch vụ, đặc biệt là du lịch và logistics cũng không nằm ngoài vòng ảnh hưởng khi các thị trường lớn áp dụng thuế đối ứng.
Với ngành du lịch, vốn đóng góp khoảng 840 nghìn tỷ đồng mỗi năm, sự phụ thuộc lớn vào khách quốc tế khiến lĩnh vực này dễ tổn thương trước biến động chi phí. Năm 2024, khách du lịch quốc tế đến Việt Nam ước tính đạt 17,5 triệu lượt, trong đó du khách từ Mỹ và châu Âu chiếm tỷ trọng lớn.
Nếu thuế đối ứng làm tăng giá hàng hóa và dịch vụ liên quan, giá tour trọn gói, vé máy bay, và chi phí tiêu dùng tại Việt Nam sẽ tăng theo, làm giảm sức hấp dẫn với du khách nước ngoài.
Tương tự, ngành logistics sẽ chịu tác động kép khi áp thuế đối ứng. Một mặt, chi phí vận chuyển và lưu kho hàng hóa xuất khẩu bị đội lên do thuế nhập khẩu từ các nước áp dụng đối ứng. Mặt khác, sản lượng hàng hóa sụt giảm kéo theo nhu cầu vận chuyển giảm, ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu của các doanh nghiệp logistics.
Ví dụ: Nếu kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ giảm 10%, điều này có thể làm giảm hàng triệu lượt container xuất khẩu mỗi năm, tác động dây chuyền đến các cảng biển, công ty vận tải và kho bãi.
Ngành công nghệ và khởi nghiệp
Trong thời đại 5.0, ngành công nghệ và các doanh nghiệp khởi nghiệp cũng chịu ảnh hưởng đáng kể từ các biện pháp thuế đối ứng. Khi chi phí nhập khẩu linh kiện, thiết bị công nghệ tăng cao do thuế đối ứng, đặc biệt từ các thị trường lớn như Mỹ. Nhiều startup công nghệ Việt Nam có thể rơi vào tình trạng thiếu vốn, giảm năng lực cạnh tranh, và khó mở rộng quy mô.
Ví dụ: Các startup hoạt động trong lĩnh vực AI, IoT hoặc Fintech – vốn phụ thuộc vào thiết bị nhập khẩu và hạ tầng số, chi phí tăng khiến tốc độ thử nghiệm sản phẩm mới bị chậm lại, mất cơ hội cạnh tranh với các đối thủ từ Hàn Quốc, Singapore hay Ấn Độ.
Trước tình hình này, chính phủ Việt Nam có thể đưa ra những chính sách hỗ trợ như:
- Miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho startup công nghệ.
- Tổ chức chương trình tài trợ nghiên cứu & phát triển (R&D).
- Đẩy mạnh hoạt động Quỹ đổi mới sáng tạo quốc gia (NATIF).
- Tạo môi trường pháp lý thuận lợi, rút gọn thủ tục hành chính và tăng cường kết nối giữa doanh nghiệp khởi nghiệp với các quỹ đầu tư.
Biện pháp ứng phó của các ngành
Trên đây chúng ta đã tìm hiểu về những ngành nào bị ảnh hưởng khi Việt Nam bị áp thuế đối ứng. Vậy thì trước những thách thức từ việc áp thuế đối ứng từ các thị trường quốc tế, doanh nghiệp Việt Nam cần làm gì? Dưới đây là một số giải pháp thiết thực:
- Tối ưu hóa quy trình sản xuất: Rà soát lại toàn bộ quy trình để cắt giảm chi phí không cần thiết, nâng cao hiệu suất và giảm hao phí nguyên vật liệu.
- Quản lý chuỗi cung ứng hiệu quả: Đa dạng hóa nhà cung cấp để tránh phụ thuộc vào một thị trường duy nhất, đặc biệt là những thị trường có nguy cơ bị áp thuế.
- Nâng cao chất lượng sản phẩm: Đầu tư vào cải tiến tiêu chuẩn chất lượng, thiết kế, bao bì để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường quốc tế.
- Xây dựng các chiến lược marketing sáng tạo: Tận dụng nền tảng số (digital marketing), thương mại điện tử xuyên biên giới và câu chuyện thương hiệu để tiếp cận người tiêu dùng cuối.
Ví dụ: Một công ty thủ công mỹ nghệ Việt Nam có thể tự làm marketing, xây dựng thương hiệu trên Etsy hoặc Amazon Handmade thay vì phụ thuộc vào đơn hàng trung gian. Việc tự làm thương hiệu sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam kiểm soát tốt hơn biên lợi nhuận, thay vì phải chia sẻ phần lớn lợi nhuận cho bên trung gian xuất khẩu.
Kết luận
Khi Việt Nam bị áp thuế đối ứng, hầu hết các lĩnh vực từ sản xuất, nông nghiệp đến công nghệ và dịch vụ đều không tránh khỏi những tác động tiêu cực. Để ứng phó hiệu quả, doanh nghiệp cần chủ động theo dõi những biến động trong chính sách quốc tế, đồng thời linh hoạt điều chỉnh chiến lược kinh doanh phù hợp với từng giai đoạn.
Bài viết trên đã phân tích những ngành nào bị ảnh hưởng khi Việt Nam bị áp thuế đối ứng và đề xuất một số biện pháp ứng phó. Hy vọng bạn đã có cái nhìn rõ ràng hơn về những ảnh hưởng nghiêm trọng của thuế đối ứng với doanh nghiệp Việt nói riêng và nền kinh tế của nước ta nói chung.
Đừng quên theo dõi kênh Chungkhoan.com.vn để tiếp tục cập nhật những thông tin bổ ích về kinh tế, đầu tư và tài chính!
