Thương phiếu là gì là câu hỏi của rất nhiều nhà đầu tư khi mới bắt đầu bước chân vào thị trường tiền tệ. Hiện nay, thị trường tín dụng giữa doanh nghiệp và ngân hàng rất đa dạng, đây cũng là một loại chứng chỉ có giá, là phương thức để các doanh nghiệp huy động vốn trọng ngắn hạn.
Thương phiếu là gì?
Đây được hiểu là giấy ghi nhận nợ do các công ty có uy tín phát hành với mục đích vay vốn ngắn hạn từ thị trường tài chính. Chứng chỉ này được phát hành theo hình thức chiết khấu, nhà đầu tư sẽ mua với giá thấp hơn giá niêm yết và thu lợi từ khoản chênh lệch giữa 2 giá này.
Những thương phiếu nguyên thuỷ chỉ xuất hiện trong các hoạt động mua chịu và bán chịu hàng, tức trao đổi hàng hóa trước và thanh toán sau giữa các công ty với nhau. Chứng chỉ này có thể do người bán chịu hoặc người mua chịu phát hành.
Xét về bản chất, nó vẫn là giấy bảo đảm quyền đòi tiền khi đến hạn của chủ sở hữu. Hiện nay, thương phiếu còn được phát hành để vay vốn trên thị trường tiền tệ.
Các công ty có uy tín khi có nhu cầu vay vốn có thể phát hành thương phiếu rồi bán với giá chiết khấu.
Nhà đầu tư mua những loại chứng chỉ này có thể là ngân hàng, trung gian tài chính hay các công ty khác. Độ rủi ro khi đầu tư vào thương phiếu cao hơn tín phiếu kho bạc nhưng lãi suất chiết khấu hấp dẫn hơn.
Phân loại thương phiếu
Dựa trên các tiêu chí khác nhau mà thương phiếu được phân loại như sau:
Dựa vào nhà phát hành
- Hối phiếu: Là chứng chỉ có giá trị do người ký lập ra nhằm yêu cầu người bị ký phát thanh toán một số tiền nhất định cho họ theo yêu cầu hoặc vào một thời điểm nhất định.
- Lệnh phiếu: Là chứng chỉ có giá trị do người phát hành lập ra nhằm cam kết trả vô điều kiện cho người thụ hưởng một số tiền xác định theo yêu cầu hoặc vào một thời điểm nhất định.
Dựa vào hình thức chuyển tiền
- – Thương phiếu vô danh: Đây là chứng chỉ mà trên đó không ghi tên người thụ hưởng.
- – Thương phiếu đích danh: Đây là chứng chỉ bắt buộc ghi tên người thụ hưởng.
- – Thương phiếu ký danh: Trên chứng chỉ có ghi tên người thụ hưởng và có quyền chuyển nhượng, mua bán theo quy định.
Đặc điểm của thương phiếu
Về chủ thể phát hành: Người phát hành (tức bên ký phát) phải là doanh nghiệp nhưng không bao gồm các tổ chức tín dụng.
Thời hạn thanh toán của thương phiếu sẽ do người thụ hưởng và người ký phát thoả thuận. Thời hạn này có thể là ngay khi xuất trình hoặc sau một thời gian nhất định kể từ ngày hối phiếu được chấp nhận hoặc kể từ ngày hối phiếu được ký phát hành. Nếu ngày thanh toán là ngày cuối tuần thì được chuyển sang ngày làm việc tiếp theo.
Các hoạt động liên quan đến thương phiếu như phát hành, chuyển nhượng, thanh toán, bảo lãnh, truy đòi, khởi kiện, cầm cố tại Việt Nam phải được tuân theo các quy định của Pháp lệnh về loại chứng chỉ này.
Về hình thức phát hành: Chứng chỉ này phải được phát hành theo hình thức chiết khấu, tức là thấp hơn so với mệnh giá niêm yết. Khoản chênh lệch giữa giá mua và giá niêm yết là lợi nhuận mà nhà đầu tư nhận được.
Thương phiếu ở Việt Nam phải được phát hành bằng tiếng Việt, theo mẫu in sẵn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Điểm mạnh và điểm yếu của thương phiếu
Ưu điểm của thương phiếu
Với tính chất lưu thông, loại chứng chỉ này có thể được xem là công cụ lưu thông tín dụng thay thế tiền mặt, góp phần ổn định thị trường tiền tệ.
Đây cũng là căn cứ pháp lý trong các giao dịch mua bán chịu, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các bên trong tín dụng thương mại.
Thương phiếu là loại tài sản đảm bảo có tính thanh khoản cao, nhà đầu tư có thể cầm cố vay vốn tại ngân hàng. Ngân hàng cũng có thể mang chứng chỉ này đi tái chiết khấu, tái cầm cố tại Ngân hàng Nhà nước để thu hồi vốn.
Trường hợp doanh nghiệp vay vốn ngân hàng nhận nợ bằng lệnh phiếu thì ngân hàng có thể bán khoản nợ này (chuyển nhượng lệnh phiếu) cho một ngân hàng khác để thu nợ trước hạn.
Thương phiếu giúp ngân hàng tăng thu nhập nhờ nghiệp vụ bảo lãnh và thu hộ nhưng hoạt động kinh doanh không bị tăng rủi ro.
Nhược điểm của thương phiếu
Quan hệ mua bán chịu chỉ phát sinh giữa các doanh nghiệp có uy tín và có giao dịch thường xuyên với nhau.
Do tính trừu tượng của nó, có nguy cơ 2 doanh nghiệp cấu kết lập ra thương phiếu (không thông qua mua bán) rồi chiết khấu, cầm cố vay vốn tại ngân hàng.
Nếu nhu cầu mua chịu trong thời gian quá dài hay quá lớn sẽ khó mở rộng quy mô của nó.
Thương phiếu có phải chứng khoán không?
Thương phiếu chính là chứng khoán. Căn cứ theo quy định của Luật Chứng khoán: “Chứng khoán là bằng chứng xác nhận quyền lợi quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với phần vốn hoặc tài sản của tổ chức phát hành, được thể hiện dưới hình thức chứng chỉ, dữ liệu điện tử hoặc bút toán ghi sổ.”
Chứng khoán bao gồm cổ phiếu, các loại trái phiếu, chứng chỉ quỹ, chứng quyền, quyền mua cổ phần, quyền chọn mua – chọn bán, hợp đồng tương lai, nhóm chứng khoán hoặc chỉ số chứng khoán.
Vì vậy, thương phiếu cũng là một loại chứng khoán của thị trường tiền tệ, được phát hành bởi tập đoàn lớn hoặc doanh nghiệp uy tín, để huy động vốn ngắn hạn đáp ứng các nghĩa vụ nợ. Chứng chỉ này chỉ được hỗ trợ bởi 1 ngân hàng phát hành hoặc 1 doanh nghiệp cam kết thanh toán vào ngày đáo hạn.