Trái phiếu Coupon là một trong những công cụ đầu tư được ưa chuộng bởi các nhà đầu tư nhờ khả năng mang lại dòng thu nhập ổn định từ lãi suất. Tuy nhiên, để tối ưu hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro, nhà đầu tư cần phải hiểu rõ những điều gì về trái phiếu Coupon?
Trái phiếu Coupon là gì?
Trái phiếu Coupon là một loại trái phiếu mà người nắm giữ sẽ nhận được các khoản thanh toán lãi suất định kỳ từ nhà phát hành.
Lãi suất của trái phiếu Coupon được cố định từ lúc phát hành và các khoản lãi suất này được trả định kỳ (thường là 6 tháng hoặc 1 năm) cho đến khi trái phiếu đáo hạn. Khi đến ngày đáo hạn, nhà đầu tư sẽ nhận lại toàn bộ số tiền của trái phiếu cùng với khoản lãi cuối cùng.
Trái phiếu coupon thường do chính phủ, các tổ chức tài chính hoặc các tập đoàn lớn phát hành. Khi nhà đầu tư mua trái phiếu, họ sẽ nhận được chứng chỉ trái phiếu kèm theo các cuống phiếu tương ứng với số lần thanh toán lãi trong kỳ hạn.
Đặc điểm của Trái phiếu Coupon là gì?
Trái phiếu Coupon là loại trái phiếu vô danh
Trái phiếu Coupon được phát hành dưới dạng chứng chỉ, bao gồm phần cuống phiếu hay phiếu lãi (coupon) và không ghi tên chủ sở hữu trên tờ trái phiếu. Việc phát hành và giao dịch loại trái phiếu này phải tuân theo quy định về trái phiếu doanh nghiệp hoặc trái phiếu chính phủ.
Tuy nhiên, vì không có quy định cụ thể về việc xác nhận chủ sở hữu, nên người nắm giữ trái phiếu có thể gặp rủi ro trong trường hợp tranh chấp hoặc mất mát do khó chứng minh quyền sở hữu. Ai cầm trái phiếu sẽ được coi là chủ sở hữu và có quyền nhận lãi cũng như dễ dàng chuyển nhượng.
Lãi suất cố định
Lãi suất coupon là tỷ lệ lãi suất được xác định khi trái phiếu được phát hành. Đây là mức lãi suất mà nhà phát hành trái phiếu cam kết trả cho nhà đầu tư trong suốt thời gian sở hữu dựa trên mệnh giá của trái phiếu.
Lãi suất coupon cố định trong suốt thời gian trái phiếu có hiệu lực và không bị ảnh hưởng bởi sự biến động của lãi suất thị trường.
Lãi suất đáo hạn
Lãi suất đáo hạn là tỷ lệ lợi nhuận mà nhà đầu tư nhận được khi giữ trái phiếu cho đến ngày thanh toán cuối cùng và nhận lại toàn bộ mệnh giá. Lãi suất này thể hiện mức sinh lời thực tế của trái phiếu trong suốt thời gian nắm giữ, bao gồm cả lãi suất định kỳ và sự chênh lệch giữa giá mua ban đầu và giá trị hoàn trả. Đây là yếu tố quan trọng giúp đánh giá giá trị của trái phiếu, đặc biệt khi so sánh với các trái phiếu hoặc kênh đầu tư khác.
Tính thanh khoản cao
Trái phiếu coupon có tính thanh khoản cao nhờ khả năng dễ dàng mua bán trên thị trường, qua các sàn giao dịch hay môi giới. Nhà đầu tư có thể nhanh chóng giao dịch trái phiếu này mà không cần phải chờ đến ngày đáo hạn, giúp họ linh hoạt trong việc quản lý danh mục đầu tư.
Hình thức phát hành
Trái phiếu coupon có thể được phát hành qua nhiều phương thức như: phát hành công khai, phát hành riêng lẻ, phát hành quốc tế, phát hành theo đợt và phát hành trực tiếp – nơi tổ chức phát hành bán trái phiếu thẳng cho nhà đầu tư mà không cần qua trung gian.
Với những đặc điểm nổi bật như việc cung cấp nguồn thu nhập ổn định thông qua các khoản thanh toán lãi suất định kỳ và mức độ rủi ro thường thấp hơn so với nhiều kênh đầu tư khác, trái phiếu coupon sẽ trở thành một lựa chọn đầu tư lý tưởng cho những người đang tìm kiếm sự ổn định tài chính và một phương án đầu tư ít biến động hơn.
Ưu và nhược điểm của trái phiếu Coupon
Ưu điểm
Trái phiếu coupon cung cấp thu nhập ổn định thông qua các khoản thanh toán lãi suất định kỳ, giúp người đầu tư dễ dàng dự đoán thu nhập và quản lý tài chính hiệu quả. Bên cạnh đó, chúng có rủi ro thấp vì khả năng sinh lời của nó chủ yếu đến từ các khoản thanh toán lãi suất ổn định thay vì sự tăng trưởng giá trị tài sản và ưu tiên thanh toán trong trường hợp phát hành phá sản.
Trái phiếu coupon thường dễ chuyển nhượng hơn trên thị trường thứ cấp. Điều này sẽ giúp người đầu tư dễ dàng bán lại nếu cần thiết.
Nhược điểm
Lãi suất cố định có thể trở thành một bất lợi khi lãi suất thị trường tăng cao. Khi lãi suất mới cao hơn, giá trị của trái phiếu Coupon hiện tại có thể giảm vì nhà đầu tư sẽ tìm kiếm các công cụ tài chính với lãi suất cao hơn. Trái phiếu Coupon chịu rủi ro lạm phát khi giá trị thực tế của các khoản thanh toán lãi suất giảm, làm ảnh hưởng đến sức mua của nhà đầu tư trong tương lai.
Ngoài ra, trái phiếu Coupon ít tiềm năng sinh lời cao. Lợi suất của trái phiếu Coupon thường thấp hơn so với các loại tài sản như cổ phiếu hoặc trái phiếu chuyển đổi, vốn có khả năng mang lại lợi nhuận cao hơn nhờ vào sự biến động giá và cơ hội tăng trưởng vốn. Vì vậy, đối với những nhà đầu tư tìm kiếm sự gia tăng vốn nhanh chóng hoặc lợi nhuận cao, trái phiếu Coupon có thể không phải là lựa chọn lý tưởng
Công thức định giá trái phiếu Coupon
Công thức định giá trái phiếu Coupon được tính bằng tổng giá trị hiện tại của các khoản thanh toán Coupon (lãi suất định kỳ) và giá trị hiện tại của mệnh giá trái phiếu (giá trị nhận được khi trái phiếu đáo hạn). Công thức tổng quát như sau:
V = I/rd x [1 – 1/ (1+rd)^n] + MV / (1+rd)^n
Trong đó:
- I: Lãi được hưởng từ trái phiếu (I = MV x i).
- i: Lãi suất doanh nghiệp trả cho trái phiếu.
- rd: Tỷ suất lợi nhuận yêu cầu của nhà đầu tư.
- MV: Mệnh giá trái phiếu.
- n: Số năm còn lại cho đến khi đáo hạn.
Ví dụ: Giả sử một trái phiếu có mệnh giá 1.000.000 VND, lãi suất 8%/năm, tỷ suất lợi nhuận yêu cầu 10% và thời gian đáo hạn còn lại 5 năm. Lãi hàng năm là 80.000 VND. Áp dụng công thức định giá:
V = 80.000 / 0,10 × [1 – 1 / (1 + 0,10)^5] + 1.000.000 / (1 + 0,10)^5 = 800.000 × 0,379079 + 1.000.000 / 1,61051 = 924.184 VND.
=> Vậy giá trị hiện tại của trái phiếu là 924.184 VND
Tác động của trái phiếu Coupon đến trái phiếu
Khi lãi suất thị trường tăng, cao hơn lãi suất của trái phiếu trái phiếu coupon mới phát hành, trái phiếu trở nên kém hấp dẫn, khiến giá của chúng có thể giảm vì nhà đầu tư có xu hướng chuyển sang các kênh đầu tư khác có lợi hơn.
Ngược lại, nếu lãi suất thị trường giảm, thấp hơn lãi suất của trái phiếu coupon mới phát hành, giá trị của trái phiếu sẽ tăng vì chúng mang lại lợi nhuận cao hơn cho nhà đầu tư.
Tuy nhiên, giá trái phiếu không phải lúc nào cũng phản ánh chính xác mối quan hệ giữa lãi suất coupon và các mức lãi suất khác. Do đó, khi đầu tư vào trái phiếu, nhà đầu tư cần cân nhắc kỹ lưỡng giữa lãi suất coupon và lãi suất thị trường để đưa ra lựa chọn phù hợp nhất.
Ví dụ: Giả sử bạn có một trái phiếu với mệnh giá 1.000 USD và lãi suất coupon là 5%.
Nếu lãi suất thị trường tăng lên 6%, nhà đầu tư có thể không muốn mua trái phiếu của bạn vì họ có thể mua trái phiếu mới với lãi suất cao hơn.
=> Kết quả là giá trái phiếu của bạn phải giảm xuống để bù đắp cho sự khác biệt về lãi suất. => Ngược lại, nếu lãi suất thị trường giảm xuống 4%, trái phiếu của bạn trở nên hấp dẫn hơn, và giá của nó sẽ tăng.
Phân biệt và so sánh Trái phiếu Coupon và Trái phiếu Zero Coupon
Điểm giống nhau
Trái phiếu Coupon và Trái phiếu Zero Coupon đều có chung một số điểm tương đồng quan trọng. Cả hai đều là công cụ nợ, trong đó nhà đầu tư cho tổ chức phát hành trái phiếu vay một khoản tiền và nhận lại số tiền gốc khi trái phiếu đáo hạn.
Về mục tiêu, Trái phiếu Coupon và Trái phiếu Zero Coupon đều có chung một mục tiêu đó là nhằm đạt được lợi nhuận thông qua chuyển nhượng hoặc mua bán trái phiếu trên thị trường.
Điểm khác nhau
Ngoài những điểm giống nhau, trái phiếu Coupon và trái phiếu Zero Coupon cũng có những điểm khác biệt cần chú ý.
Về hình thức phát hành, Trái phiếu Coupon được phát hành dưới dạng chứng chỉ có phần cuống phiếu. Trong khi đó, trái phiếu Zero Coupon không có cuống phiếu và lãi suất được ghi trên bề mặt phiếu.
Về hình thức trả lãi, đối với trái phiếu Coupon, nhà đầu tư sẽ nhận lãi định kỳ theo khoảng thời gian cố định, thường là hàng năm hoặc nửa năm. Trái lại, trái phiếu Zero Coupon không có các khoản thanh toán lãi suất định kỳ. Nhà đầu tư sẽ nhận lãi theo hai phương thức: Thứ nhất, lợi nhuận đến từ chênh lệch giữa giá mua ban đầu (giá chiết khấu) và giá trị khi đáo hạn của trái phiếu. Thứ hai, lãi suất tích lũy được tính từ thời điểm phát hành cho đến ngày đáo hạn, được cộng vào giá trị của trái phiếu khi đến hạn.
Về rủi ro lãi suất, trái phiếu Coupon nhạy cảm với sự biến động lãi suất vì lãi suất thị trường có thể làm thay đổi giá trị trái phiếu trên thị trường thứ cấp. Trong khi đó, trái phiếu Zero Coupon cũng chịu tác động của lãi suất, nhưng giá của loại trái phiếu này thường biến động mạnh hơn do lợi nhuận hoàn toàn phụ thuộc vào giá mua và giá trị đáo hạn.
Về giá mua ban đầu, trái phiếu Coupon thường được bán gần bằng với mệnh giá, có thể cao hoặc thấp hơn một chút. Ngược lại, trái phiếu Zero Coupon thường được bán với giá chiết khấu, thấp hơn nhiều so với mệnh giá, tạo cơ hội cho nhà đầu tư thu được lợi nhuận khi trái phiếu đáo hạn.
Tóm lại, trái phiếu Coupon là một công cụ đầu tư hấp dẫn cho những ai đang tìm kiếm một nguồn thu nhập ổn định và bền vững từ thị trường tài chính. Nhà đầu tư cần nắm rõ trái phiếu coupon là gì, cách thức hoạt động ra sao cho đến các yếu tố ảnh hưởng đến lợi suất và rủi ro để có thể đưa ra quyết định đầu tư thông minh và hiệu quả.